I živ i mrtav

Autor: Ivan Zlatković

Vodnik Kuzbabić je verovao da razbojnici ne umiru. Nemoguće je ubiti nekoga ko se pred smrt smeje. Žandari se boje hajduka i kada ih streljaju. Jedan se bio upišao. Kada je zapucao, video je sve one koje je pobio. Bili su tu. Jedan kraj drugog. U čakširama, pamukliji, košulji, opancima.
I svi su imali isto lice.
Njegovo.

Junaci romana I živ i mrtav surovi su odmetnici, razbojnici i hajduci koji između dva svetska rata terorišu Aranđelovac i okolinu Bukulje. U svom dosad najboljem romanu, zasnovanom na istinitim događajima, Zlatković daje uverljivu socijalnu i kulturnu sliku ondašnjeg društva, čije sve slojeve prožimaju nasilje, otimačina i rasulo, lišeni herojske epske dimenzije. Ova napeta priča puna je preokreta, živopisnih dijaloga i upečatljivih likova, kako hajduka i čuvara zakona, tako i običnog sveta, zaplašenog i tradicionalno politički podeljenog, zatečenog između čekića i nakovnja u pokušaju da ostane više živ negop mrtav.Posebnu boju ovom romanu daju uverljivi ženski likovi prikazani u svoj svojoj tragičnosti i odanosti tradicionalnim vrednostima, razapeti između dužnosti, straha i unutrašnje pobune, bilo da se radi o nevinim žrtvama hajduka, njihovim suprugama ili ljubavnicama.„Zlatković na nov način pristupa istorijskoj i dokumentarnoj građi. Roman s elementima društvene i mentalne hronike malog grada, u uzbudljivom razdoblju između dva svetska rata, oživljava svet i stvarnost jedne prošlosti u njenoj književnoj punoći. Koreografijom hajdučkog/žandarskog nasleđa, kao obrasca svekolike suprotstavljenosti u čoveku i međuljudskim odnosima, društveni milje postaje višeznačan i reljefan, umetnički atraktivan. Postupkom književnog alhemičara, pisac živopisnu dokumentarnu građu pretvara u fantazmagoričnu i dramatičnu prozu.“ Dragan Lakićević