Ogledi iz sintakse i semantike padeža

Autor: Ivana Antonić

Knjigu Ogledi iz sintakse i semantike padeža čini četrnaest tekstova koji tematski pripadaju padežnoj problematici srpskog standardnog jezika. U prvom tekstu izlažu se teorijsko-metodološke osnove pristupa sintaksi i semantici padežnog sistema koji autorka primenjuje u svojim radovima poslednjih dvadesetak godina, a koji polazi od čvrstih temelja novosadske lingvističke škole i na koje, u najboljem uverenju, nadograđuje svoje viđenje i interpretaciju ovog, za sintaksičko-semantičku strukturu srpskog standardnog jezika, centralnog sistemskog polja. U dva teksta su obrađeni nominativ i dativ kao pojedinačni padežni sistemi, budući da oni u srpskoj lingvistici (kao ni ranije u serbokroatistici) nisu dobili opsežniji naučno-monografski opis. Pet tekstova obrađuju genitiv, i posebno genitiv s predlogom USRED, akuzativ, instrumental i lokativ u temporalnom semantičkom polju – subpolju relativne temporalne determinacije. Jedan rad je posvećen subjekatskom genitivu sa posebnim osvrtom na neka pojmovno-terminološka razgraničenja, a dva se bave spacijalnim genitivom kojim se pokriva subpolje spacijalne lokalizacije: neposredne i posredne. Tri rada su posvećena specifičnim rečeničnim modelima s akuzativom i lokativom kao njihovim konstitutivnim elementima. Na mnogim mestima, pored definisanja minimalnih sintaksičko-semantičkih parametara neophodnih za konstituisanje gramatičke strukture sa određenim značenjem, i odgovarajućim primerima, daju se i dodatna tumačenja, eventualni izuzeci, minimalni parovi, osvrt na dijahroni, standardološki ili funkcionalni status. Bibliografija sadrži nešto više od dve stotine odrednica i može se smatrati selektivnim, autorskim izborom. Struktura srpskog jezika, posebno njegovog standardnog oblika, na sintaksičko-semantičkom nivou – sintagmatskom i sentencijalnom (rečeničnom), na kojem su upravo padežni odnosi sintaksičko-semantički odnosi konstitutivne prirode, toliko je kompleksna da se uvidi u osobenosti te strukture moraju stalno produbljivati. Tekstovi objedinjeni u ovoj knjizi razrađuju samo jedan manji deo ukupne padežne problematike i treba ih smatrati korakom bliže jednoj opštoj sintezi. Iz autorske Uvodne beleške