Imaginarna majka: rod i nacionalizam u kulturi 20. veka

Autor: Ksenija Vidmar Horvat

Imaginarna majka je kolektivna biografska studija majke u zapadnoj kulturi 20. veka.Studija se kreće između mitološkog društvenog utemeljenja žene u ulozi majke i etnografskihsvedočanstava samih žena o majčinstvu. U tom preseku iskrsavaju brojne napetosti i konfliktikoje autorka nastoji da osvetli istorijsko-kulturološkim i istorijsko-sociološkim istraživanjemvizuelnih žanrova, pre svega fotografije, medijskih etnografija i istorijskih diskursa različitihstručnjaka. Autorka dolazi do zaključka da su majke i majčinstvo ključni ideološki parametri uočvršćivanju nacionalnih politika 20. veka – bez obzira nato da li se radi o zapadnojameričkoj ili istočnoj socijalističkoj kulturi. Tu tezu potvrđuje niz analiza u kojima se, poredostalog, posmatra lik socijalističke majke partizanke, kapitalističke romantične majke saZapada, rasno određene crne majke i proleterske heroine, kao i melodramatične majke uperiodu tranzicije – sve do „mama Jelke“ i „Jovanke“, koje popunjavaju liminalni prostorneopredeljivih majčinskih ikona. Dvadeseti vek je u diskursu stručnjaka određen kao „stolećedece“. Takvo poimanje podredilo je sebi i slobodu žene prilikom odlučivanja hoće li ili nećebiti majka. U žaru podređivanja žene, stručnjaci i ideolozi još nisu opazili da su sada, nazalasku države blagostanja, ulogu reprodukcije nacije već preuzele transnacionalne majke.