Velimir Terzić Slom kraljevine Jugoslavije 1941

Autor: Velimir TerzićNaslov Slom kraljevine Jugoslavije 1941Izdavač: Narodna knjigaBroj strana: 607 + 963Pismo: LatinicaPovez: TvrdFormat: 24 cmEkonomski i industrijski nerazvijena kraljevina, čija se privreda zasnivala na poljoprivrednoj proizvodnji, imala je krajnje ograničene mogućnosti za moderno ratovanje. Nedovoljno i većim delom zastarelo naoružanje i hronični nedostatak modernih vojnih tehničkih sredstava davalo je prilično pesimističke prognoze za uspešnu odbranu zemlje. Osnovni razlog nedostatka modernog naoružanja i vojne tehnike ležao je u nerazvijenoj državnoj ekonomiji. Niski dohodak po glavi stanovnika, a time i siromašan državni budžet, ograničavao je nabavku i kupovinu modernog naoružanja. Sa druge strane, nedovoljni industrijski potencijali u zemlji nisu omogućavali proizvodnju modernog i preko potrebnog naoružanja. Uoči rata nacionalni dohodak po glavi stanovnika je iznosio oko 3500 dinara (u protivvrednosti oko 70 dolara), a npr. za kupovinu jednog tenka trebalo je izdvojiti 800-1600 nacionalnih dohodaka.Vojne vlasti – duboko i bolno svesne malog ekonomskog potencijala svoje zemlje, nedovoljnih zaliha oružja i municije i nedostatka opreme, odeće i rezerve hrane – grčevito su pravile planove za odbranu zemlje, koji su u osnovi bili defanzivnog karaktera. Po ratnim planovima zamišljeno je da bi pri punoj mobilizaciji vojska mogla imati preko 1 200 000 ljudi u operativnim jedinicama i još oko pola miliona u ostalim neboračkim službama. Toliki predviđeni broj mobilisanih ljudi bio je nerealan zbog duboke političke i nacionalne podeljenosti u društvu. Nekim nacionalnim grupama u zemlji odbrana monarhije nije bila u interesu.Prilike u Kraljevini Jugoslaviji bile su izuzetno složene. Vojne poteškoće zbog teškog ekonomskog stanja i opšte nemaštine dodatno su opterećene političkom i socijalnom krizom. Problemi i bolesti društva nisu mimoišle ni vojsku, tim pre što su se od 1939. u nju slivali građani-vojni obveznici, unoseći u vojsku akutne nacionalne i socijalne probleme karakteristične sa civilno društvo. Ni vojska nije bila pošteđena svojih unutrašnjih kriza i podela. Oficiri su se okupljali oko pojedinih generala stvarajući tako politički suprotstavljene grupe. Najpoznatije rivalske oficirske grupe bile su one, s jedne strane, oko generala Petra Živkovića, braće Nedića i Marića i, s druge strane, oko generala Dušana Simovića. Sve zaoštrenije međunacionalno nepoverenje u vojsci dodatno je opterećivalo i produbljivalo političku krizu. Većina nesrpskih oficira nije blagonaklono gledala na režim, što je ugrožavalo borbenu gotovost i ovako slabe armije. Veliki broj visokih oficira nesrpske nacionalnosti nalazio se na ključnim komandnim položajima, što je kod srpskih i projugoslovenskih oficira stvaralo nezadovoljstvo, sumnju i nepoverenje u uspešno vođenje budućeg rata. Nacionalna struktura oficirskog, posebno ključnog komandnog kadra nije bila ni proporcionalna ni ujednačena. Evo nekoliko primera:Od dvadeset četiri odseka u Generalštabu samo jedan je bio u rukama oficira srpske nacionalnosti – a ostali u rukama Hrvata i bivših austrougarskih oficira.Koji su uzroci i posledice poraza piše učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i istoričar Velimir Terzić.7/36