Prokleta avlija

Prokleta avlija - Ivo Andrić Ovo remek-delo, dovršeno i objavljeno 1954. godine, jedno je od najslojevitijih dela autora. Priča se gradi narativnim postupkom "upričavanja", sa okvirnom strukturom i različitim pripovedačima koji se smenjuju, stvarajući osećaj koncentričnih krugova koji vode ka samom jezgru radnje. Centralna priča o tragičnoj sudbini Džem-sultana iz XI veka ispričana je posredno kroz lik mladog Ćamila, polu-Turčina koji se poistovećuje s Džem-sultanom i vidi u njemu svoju sudbinsku preteču. Priču o Ćamilu prenosi Jevrejin Haim, ali sve to postaje deo sećanja fra Petra, koji evocira dane provedene u zloglasnom stambolskom zatvoru, poznatom kao "prokleta avlija". Fra Petar je ključni svedok i posmatrač događaja, kroz čiju perspektivu se otkrivaju mnogi slojevi priče. Avlija postaje simbol ograničenog, zatvorenog sveta, gde su svi likovi, bez obzira na svoje razlike, zarobljeni u nekoj vrsti životnog sužanjstva. Andrić u ovom delu, kroz fra Petra i ostale likove, pažljivo istražuje sudbine ljudi uhvaćenih u neizbežnim životnim okolnostima, dok "Prokleta avlija" simbolizuje zatvor i duhovno zatočeništvo. Autor kroz život Ćamila i njegovu fascinaciju Džem-sultanom, ali i kroz priču fra Petra, istražuje univerzalne teme slobode, sudbine i sužanjstva. Ovaj roman ostavlja snažan utisak i postavlja duboka pitanja o prirodi ljudske sudbine, pružajući čitaocima priliku za promišljanje o vlastitom životu i svetu koji ih okružuje.