Mehmed osvajač i njegovo doba

Autor: Franc Babinger

Ova knjiga predstavlja nezaobilazno delo u izučavanju ekspanzije Osmanske carevine u kasnom srednjem veku, prikazuje uspon sultana Mehmeda II Osvajača, njegovu vladavinu i konflikte sa hrišćanskim svetom i evropskim silama, a široko zalazi i u našu nacionalnu istoriju. Kada je stupio na presto, bilo mu je devetnaest godina. Za vreme svoje tridesetogodišnje vladavine (1451-1481) Mehmed II u brojnim vojnim pohodima znatno je proširio Osmansko carstvo, koje je u tom periodu postalo evropska velesila. Ali Mehmed Osvajač nije bio samo uspešni vojskovođa koji je osvajanjem Carigrada, ostvarenim snom još iz najranije mladosti, izazvao zaprepašćenje Zapada; njega zanimaju i druge stvari: znalac je više jezika (grčkog, latinskog, arapskog, persijskog i hebrejskog), bio je opčinjen ličnošću Aleksandra Velikog, interesovao se za antičke junačke likove. Njegovi učitelji (prevashodno italijanski) ukazivali su mu na svetle uzore klasičnog sveta književnosti i nauke, u njegovoj biblioteci nalazila su se i istorijska, geografska, vojnonaučna dela. Ha turskom dvoru boravili su povremeno italijanski umetnici, pre svega slikari.

Osvojeni grad doživljava novi procvat uz versku toleranciju. U godini smrti sultana Mehmeda Osvajača 1481, grad je bogat, broj stanovnika doseljavanjem četvorostruko uvećan, te je to multikulturna i multikonfesionalna metropola, s raskošnim palatama i džamijama koje predstavljaju prave arhitektonske dragulje.

Čitaocu će posebno biti interesantni detaljni opisi istorijskih zbivanja, predočeni finim pripovedačkim stilom, kada Srbija postaje ponovo poprište sukoba između Ugara i Turaka. Neuspelo osvajanje i pokušaj preotimanja Beograda od Janka Hunjadija 1456. godine, završilo se porazom i povlačenjem Mehmeda Osvajača. Evropa je mogla da odahne - prodor Turaka za sada bio je zadržan.