Jovan Cvijić Govori i članci

Autor - osoba Cvijić, Jovan, 1865-1927 = Cvijić, Jovan, 1865-1927Naslov Govori i članci / Jovan Cvijić ; urednici Radomir Lukić, odgovorni urednik Mihailo Maletić, Dragutin RankovićVrsta građe knjigaCiljna grupa odrasli, ozbiljna (nije lepa knjiž.)Jezik srpskiGodina 1987Izdanje [1 izd.]Izdavanje i proizvodnja Beograd : Srpska akademija nauka : Književne novine : Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1987 (Beograd : BIGZ)Fizički opis 380 str. : ilustr.Drugi autori - osoba Lukić, RadomirMaletić, MihailoRanković, DragutinVasović, Milorad, p. predg.Zbirka Sabrana dela / Cvijić Jovan ; knj. 3, t. 1Napomene Str. 7-17.: Uz ovo izdanje Cvijićeve knjige `Govori i članci` / Milorad VasovićPredmetne odrednice Balkansko poluostrvo – AntropogeografijaJovan Cvijić (Loznica, 11. oktobar 1865 – Beograd, 16. januar 1927) bio je srpski naučnik, osnivač Srpskog geografskog društva, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, počasni doktor Univerziteta Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Od osnivanja Beogradskog univerziteta 12. oktobra 1905, postao je jedan od osam prvih redovnih profesora na Univerzitetu.Cvijić je počeo da se bavi naukom još kao student Velike škole i tada je nastao njegov rad Prilog geografskoj terminologiji našoj, a nastavio kao srednjoškolski profesor i bečki student proučavajući kraške pojave u istočnoj Srbiji, Istri i Jadranskom primorju. Na osnovu tih proučavanja napisao je više radova kao i svoju doktorsku disertaciju. Čitav život posvetio je proučavanju Srbije i Balkanskog poluostrva putujući skoro svake godine po Balkanu. Tokom života, odnosno za preko trideset godina intenzivnog naučnog rada, objavio je par stotina naučnih radova. Jedno od najvažnijih dela je „Balkansko poluostrvo“.Bavio se podjednako društvenom i fizičkom geografijom, geomorfologijom, etnografijom, geologijom, antropologijom i istorijom. Smatra se utemeljivačem srpske geografije.Jovan Cvijić je rođen 11. oktobra (29. septembra po julijanskom kalendaru) 1865. godine u Loznici u porodici Cvijića, koja je bila ogranak Spasojevića iz pivskog plemena. Otac mu se zvao Todor Cvijić. Njegova porodica je bila poreklom iz oblasti Stare Hercegovine, iz plemena Pivljana, i bavio se trgovinom. Njegov otac, a naime Jovanov deda, bio je Živko Cvijić, predsednik lozničke skupštine i poznati mačvanski Obrenovićevac. Kako je bio na strani tzv. „katana“ u vreme katanske bune protivnika ustavobranitelja 1844. godine, kažnjen je šibovanjem posle uspešne akcije Tome Vučića Perišića, nakon čega je umro još mlad. Njegov otac, a pak Jovanov pradeda, Cvijo Spasojević, bio je rodonačelnik Cvijića. Cvijo je bio poznati hajdučki harambaša u tom delu Stare Hercegovine. Cvijo se borio protiv Osmanlija Prvog srpskog ustanka, a nakon njegove propasti 1813. godine, preselio se u Loznicu, gde je kod šanca i crkve sagradio kuću hercegovačkog tipa na dva sprata i otvorio dućan, započinjući trgovačku karijeru novoosnovane familije.Cvijićev otac Todor (umro 1900) se u početku i sam bavio trgovinom, ali kako mu to nije išlo za rukom, zaposlio se u opštini kao pisar i delovođa. Majka Jovanova Marija (rođena Avramović), bila je iz ugledne porodice iz mesta Korenita, sela u oblasti Jadar koje se nalazi nedaleko od manastira Tronoša i Tršića, rodnog sela Vuka Karadžića. Osim Jovana, Todor i Marija imali su sina Živka i tri kćeri, Milevu, udatu za Vladimira, sarača, Nadu, udatu za Dragutina Babića okružnog blagajnika, kasnijeg načelnika ministarstva finansija, i Soku.Cvijić je često govorio da je u detinjstvu na njegovo duhovno obrazovanje najviše uticala majka i uopšte majčina porodica, mirna, staložena i domaćinska, dok je o ocu i očevoj porodici pisao sa dosta manje emocija. Ipak, Cvijić je u svom naučno-istraživačkom radu o narodnoj psihologiji imao pohvalne reči za dinarski etnički tip i karakter, kome upravo i pripada njegov otacNakon osnovne škole koju je završio u Loznici, završio je nižu gimnaziju u Loznici (prve dve godine) i gimnaziju u Šapcu (treću i četvrtu godinu), a potom se upisao i završio višu Prvu beogradsku gimnaziju, u generaciji sa Miloradom Mitrovićem, Mihailom Petrovićem Alasom i drugim velikanima, o čemu je napisan roman i snimljen TV-film „Šešir profesora Koste Vujića“Godine 1884, po završetku gimnazije, hteo je da studira medicinu, međutim loznička opština nije bila u mogućnosti da stipendira njegovo školovanje u inostranstvu. Tada mu je Vladimir Karić, njegov profesor iz šabačke gimnazije, predložio da sluša studije geografije na Velikoj školi u Beogradu. Cvijić ga je poslušao i iste godine upisao Prirodno-matematički odsek Velike škole u Beogradu. Ove studije je završio 1888. godine.Tokom svog školovanja Cvijić je bio posvećen čitanju knjiga. U gimnaziji je učio engleski, nemački i francuski jezik koji su mu tokom studija veoma koristili budući da nije postojala odgovarajuća naučna građa na srpskom. Kasnije je na stranim jezicima pisao i naučne i druge radove.Školske godine 1888/89. radio je kao predavač geografije u Drugoj muškoj beogradskoj gimnaziji. Potom je 1889. upisao studije fizičke geografije i geologije na Bečkom univerzitetu kao državni pitomac. U to vreme na Bečkom Univerzitetu predavanja iz geomorfologije držao je čuveni naučnik dr Albreht Penk (nem. Albrecht Penck), geotektoniku je držao profesor Edvard Zis (tadašnji predsednik Austrijske akademije nauka), a klimatologiju Julijus fon Han.Cvijić je doktorirao 1893. godine na Univerzitetu u Beču. Njegova doktorska teza pod nazivom „Das Karstphänomen“ predstavila ga je široj javnosti i učinila poznatim u svetskim naučnim krugovima. Ovaj rad je kasnije preveden na više jezika (kod nas „Karst“, 1895) a zahvaljujući njemu Cvijić se u svetu smatra utemeljivačem karstologije. Britanski naučnik Arčibald Giki je napisao da ovo predstavlja „zastavničko delo“ nauke...SADRŽAJMilorad VasovićUZ OVO IZDANJE CVIJIĆEVE KNJIGE „GOVORI I ČLANCI“ 7O NAUČNOM RADU I O NAŠEM UNIVERZITETU 21Balkanski problema i naučne škole 27Metodi i pronesi naučnoga rada 40Formiranje naučnih radnika 43Naše sposobnosti za naučni rad 48Naučni i stručni rezultati našega Univerziteta 51O NACIONALNOM RADU 55KULTURNI POJASI BALKANSKOE POLUOSTRVA 69Pojas izmenjene vizantijske kulture 73Tursko-istočnjački uticaji 76Pojas zapadne kulture 77Patrijarhalni režim 79GLAVNE OSOBINE CENTRALNIH OBLASTI BALKANSKOGA POLUOSTRVA 83Geografski položaj i veze 87Struktura i saobraćajne linije 93Važnost Carigrada i Soluna 101Izvesni uticaji geomorfoloških crta 105Geografski položaj Stare Srbije i Makedonije 107Centralna oblast i balkansko teritorijalno jezgro 112Glavne raško-makedonske kotline 117Politički značaj Novopazarskog Sandžaka 119RASPORED BALKANSKIH NARODA 121Etno-geografske granice balkanskih naroda 123Etničke promene i migracije 137GEOGRAFSKE OSNOVE MAKEDONSKOG PITANJA 143IZ PROMATRANJA O ETNOGRAFIJI MAKEDONIJE 151Makedonski Sloveni 153ANEKSIJA BOSNE I HERCEGOVINE I SRPSKO PITANJE 159Uvod 163Geografski i ekonomski položaj Srbije 164Značaj Bosne i Hercegovine za srpski narod 169Duh i smisao austrougarske uprave u Bosni 172Srpski i jugoslovenski problem 178DINARSKI SRBI 183Šihov violentni tip 185Osećajnost 192O darovitosti 190O NARODNOM JEDINSTVU 193O ISELJAVANJU BOSANSKIH MUHAMEDANACA 197NOVA GENERACIJA 205IZLAZAK SRBIJE NA JADRANSKO MORE 209Geografsko-ekonomske osnove za pitanje o pristaništu 212Istorijsko-etnografski pregled 215Ocena raznih interesa 219GEOGRAFSKI I KULTURNI POLOŽAJ SRBIJE 221JEDINSTVO I PSIHIČKI TIPOVI DINARSKIH JUŽNIH SLOVENA 237Uvod 241Osobine dinarskih zemalja 243Značaj dinarske zone i migracija za jedinstvo Srba, Hrvata i Slovenaca 250Psihički tipovi, varijeteti i trupe 255Dinarsko-planinski psihički tip 257Dva varijeteta dinarsko-planinskog tipa 266Severni psihički varijetet 268Južni psihički varijetet 286JEDINSTVO JUŽNIH SLOVENA 295BEDA U SRBIJI I NAŠA VERA 303SEVERNA GRANICA JUŽNIH SLOVENA 309Uvod 313I Etnografska granica 315Načela 315Panonski basen i njegova južna ivica 316Invazije i doseljavanja 317Doseljavanje Srbo-Hrvata 317Razbijanje južnoslovenskih naselja 321Madžarizacija, germanizacija i zvanična statistika 322II Primedbe o geografskim granicama 325Reke panonskog basena kao političke granice 325Karst i političke granice 326KORUŠKI PLEBISCIT 329GRANICE I SKLOP NAŠE ZEMLJE 337O NAŠOJ DRŽAVI 353O SITONU–VATSONU 359ZNAČAJ CIVILIZACIJE ZA MEĐUNARODNA PITANJA 365PETAR JANKOVIĆ 369VLADIMIR KARIĆ 3757/2